Paragraf 22 nie istniał, był o tym przekonany, ale jakie to miało
znaczenie? Liczyło się to, iż wszyscy myśleli, że on istnieje, i to było
znacznie gorsze, gdyż nie miało się przedmiotu ani tekstu, który można
by wyśmiać, odrzucić, oskarżyć, skrytykować, zaatakować, poprawić,
znienawidzić, obrzucić wyzwiskami, opluć, podrzeć na strzępy, stratować
lub spalić.
– Co oni mogą mi zrobić – spytał konfidencjonalnie – gdybym odmówił dalaszych lotów?
– Prawdopodobnie będziemy cię musieli rozstrzelać – odpowiedział były starszy szeregowy Wintergreen.
– Jak to "będziemy"? – krzyknął zaskoczony Yossarian. – Co to znaczy "będziemy"? Odkąd to jesteś po ich stronie?
– Mam być po twojej stronie, kiedy cię będą rozstrzeliwać? – odparł Wintergreen.
Yossarian skapitulował. Pułkownik Cathcart znowu go wykiwał.
– Prawdopodobnie będziemy cię musieli rozstrzelać – odpowiedział były starszy szeregowy Wintergreen.
– Jak to "będziemy"? – krzyknął zaskoczony Yossarian. – Co to znaczy "będziemy"? Odkąd to jesteś po ich stronie?
– Mam być po twojej stronie, kiedy cię będą rozstrzeliwać? – odparł Wintergreen.
Yossarian skapitulował. Pułkownik Cathcart znowu go wykiwał.
Co za cholerny świat! Zastanawiał się, ile ludzi jest pozbawionych
środków do życia tej nocy nawet w jego zamożnym kraju, ile domów jest
ruderami, ilu mężów pijanych i żon pobitych, ile dzieci jest dręczonych,
wyzyskiwanych lub porzuconych. Ile rodzin głoduje nie mogąc sobie
pozwolić na kupno żywności? Ile serc jest złamanych? Ile samobójstw
zdarzy się tej właśnie nocy, ile ludzi zwariuje? Ile karaluchów i
kamieniczników będzie tryumfować? Ilu zwycięzców przegrywa, ile sukcesów
jest klęskami, ilu bogaczy biedakami? Ilu cwaniaków jest głupcami? Ile
szczęśliwych zakończeń jest nieszczęśliwymi zakończeniami? Ilu prawych
ludzi jest kłamcami, ilu odważnych tchórzami, ilu wiernych zdrajcami,
ilu świętych było grzesznikami, ile ludzi obdarzonych zaufaniem
zaprzedało duszę szubrawcom za parę groszy, ilu w ogóle nigdy nie miało
duszy? Ile prostych dróg jest krętymi ścieżkami? Ile najlepszych rodzin
jest najgorszymi rodzinami i ile zacnych ludzi jest niecnymi ludźmi?
Gdyby tak dodać ich wszystkich, a potem odjąć, zostałyby może same
dzieci i może jeszcze Albert Einstein, i gdzieś tam jakiś stary skrzypek
albo rzeźbiarz.
Dzisiaj trzeba mieć nie lada głowę, żeby nie zostać bogatym (...) Każdy
głupiec potrafi dziś zbić majątek i większość z nich to robi. Ale co
mają robić ludzie myślący i utalentowani? Wymieńcie na przykład choć
jednego poetę, który dobrze zarabia.
– Kiedy patrzę, obojętne z jakiego dystansu, widzę facetów, którzy
zgarniają forsę. Nie widzę raju ani świętych, ani aniołów. Widzę ludzi,
którzy robią forsę na każdym ludzkim odruchu i na każdej ludzkiej
tragedii.
(...) Ojczyzna jest to kawałek ziemi otoczony ze wszystkich stron
granicami, zazwyczaj nienaturalnymi. Anglicy umierają za Anglię,
Amerykanie za Amerykę, Niemcy za Niemcy, Rosjanie za Rosję. W tej wojnie
bierze teraz udział pięćdziesiąt czy sześćdziesiąt krajów. To chyba
niemożliwe, żeby było aż tyle krajów, za które warto umierać?
Panowie (...) Jesteście oficerami Armii Stanów Zjednoczonych. Oficerowie
żadnej innej armii na świecie nie mogą tego o sobie powiedzieć.
Zastanówcie się nad tym.
– Ta ryba z pańskiego snu. Pomówmy o niej. Czy to jest zawsze ta sama ryba?
– Nie wiem – odpowiedział Yossarian. – Z trudem rozróżniam ryby.
– Co panu przypomina ta ryba?
– Inną rybę.
– A ta inna ryba?
– Jeszcze inną rybę.
– Nie wiem – odpowiedział Yossarian. – Z trudem rozróżniam ryby.
– Co panu przypomina ta ryba?
– Inną rybę.
– A ta inna ryba?
– Jeszcze inną rybę.
– Oni chcą mnie zabić – powiedział spokojnie Yossarian.
– Nikt nie chce cię zabić – krzyknął Clevinger.
– To dlaczego do mnie strzelają? – spytał Yossarian.
– Oni strzelają do wszystkich – odpowiedział Clevinger. – Chcą zabić wszystkich.
– A co to za różnica?
Clevinger, podniecony, uniósł się z krzesła, oczy mu zaszły łzami, zbielałe wargi drżały. Jak zwykle, kiedy bronił zasad, w które święcie wierzył, zaczynał sapać nerwowo i łykać gorzkie łzy fanatyzmu. Clevinger miał wiele takich zasad, w które święcie wierzył. Clevinger był wariatem.
– Co to znaczy oni? – dopytywał się. – Kto, według ciebie, chce cię zamordować?
– Oni wszyscy – odpowiedział mu Yossarian.
– Jacy oni?
– A jak ci się wydaje?
– Nie mam pojęcia.
– No to skąd wiesz, że nie chcą mnie zamordować?
– Nikt nie chce cię zabić – krzyknął Clevinger.
– To dlaczego do mnie strzelają? – spytał Yossarian.
– Oni strzelają do wszystkich – odpowiedział Clevinger. – Chcą zabić wszystkich.
– A co to za różnica?
Clevinger, podniecony, uniósł się z krzesła, oczy mu zaszły łzami, zbielałe wargi drżały. Jak zwykle, kiedy bronił zasad, w które święcie wierzył, zaczynał sapać nerwowo i łykać gorzkie łzy fanatyzmu. Clevinger miał wiele takich zasad, w które święcie wierzył. Clevinger był wariatem.
– Co to znaczy oni? – dopytywał się. – Kto, według ciebie, chce cię zamordować?
– Oni wszyscy – odpowiedział mu Yossarian.
– Jacy oni?
– A jak ci się wydaje?
– Nie mam pojęcia.
– No to skąd wiesz, że nie chcą mnie zamordować?
Nieco później tej samej nocy Joe Głodomór miał sen, że się dusi, bo kot
Huple'a siedzi mu na twarzy, a kiedy się obudził, kot Huple'a
rzeczywiście siedział mu na twarzy. (...)
Yossarian wpadł tam jako jeden z pierwszych. Kiedy sforsował wejście, zobaczył, że Joe Głodomór trzyma w ręku rewolwer i szarpie się z Huple'em, nie pozwalającym mu zastrzelić kota, który pluł i szarżował raz po raz na Joego Głodomora, nie pozwalając mu zastrzelić Huple'a.(...) Joe Głodomór i kot patrzyli na siebie z nienawiścią. Kot pluł wściekle na Joego Głodomora, a Joe Głodomór usiłował zdzielić go pięścią.
– Walka musi być uczciwa – orzekł Yossarian i wszyscy, którzy przybiegli przerażeni hałasem, zaczęli wznosić ekstatyczne okrzyki w ogromnym przypływie ulgi.
– Odbędzie się uczciwa walka – oświadczył Yossarian oficjalnie Joemu Głodomorowi i kotu, wyniósłszy ich na dwór i nadal trzymając ich za karki z dala od siebie. – Pięści, kły i pazury, ale bez broni palnej – uprzedził Joego Głodomora. – I bez plucia – upomniał surowo kota. – Zaczynacie, kiedy was puszczę. Zwarcia będę przerywał i wznawiał walkę na środku. Start!
Yossarian wpadł tam jako jeden z pierwszych. Kiedy sforsował wejście, zobaczył, że Joe Głodomór trzyma w ręku rewolwer i szarpie się z Huple'em, nie pozwalającym mu zastrzelić kota, który pluł i szarżował raz po raz na Joego Głodomora, nie pozwalając mu zastrzelić Huple'a.(...) Joe Głodomór i kot patrzyli na siebie z nienawiścią. Kot pluł wściekle na Joego Głodomora, a Joe Głodomór usiłował zdzielić go pięścią.
– Walka musi być uczciwa – orzekł Yossarian i wszyscy, którzy przybiegli przerażeni hałasem, zaczęli wznosić ekstatyczne okrzyki w ogromnym przypływie ulgi.
– Odbędzie się uczciwa walka – oświadczył Yossarian oficjalnie Joemu Głodomorowi i kotu, wyniósłszy ich na dwór i nadal trzymając ich za karki z dala od siebie. – Pięści, kły i pazury, ale bez broni palnej – uprzedził Joego Głodomora. – I bez plucia – upomniał surowo kota. – Zaczynacie, kiedy was puszczę. Zwarcia będę przerywał i wznawiał walkę na środku. Start!
Ojciec majora Majora był trzeźwo myślącym, bogobojnym człowiekiem (...).
Jego specjalnością była lucerna i żył z tego, że jej nie uprawiał. Rząd
płacił mu dobrze za każdy korzec lucerny, którego nie zebrał. Im więcej
lucerny nie uprawiał, tym więcej pieniędzy dostawał od rządu i za każdy
nie zarobiony grosz kupował ziemię, aby zwiększyć ilość nie uprawianej
lucerny. Ojciec majora Majora pracował bez wytchnienia nad
nieuprawianiem lucerny. Długie zimowe wieczory spędzał w domu nie
naprawiając uprzęży i codziennie skoro południe zrywał się z łóżka, aby
dopilnować, czy nic nie zostało zrobione. Mądrze inwestując stał się
wkrótce najpoważniejszym nieproducentem lucerny w okolicy. Sąsiedzi
przychodzili do niego po radę w najróżniejszych sprawach, gdyż dorobił
się sporej fortuny, co było dowodem mądrości.
– Jako posiejecie, tako będziecie zbierać – radził niezmiennie, na co sąsiedzi niezmiennie odpowiadali „Amen”.
– Jako posiejecie, tako będziecie zbierać – radził niezmiennie, na co sąsiedzi niezmiennie odpowiadali „Amen”.
Joseph Heller "Paragraf 22".
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz