Jestem przeszczęśliwy, ale i przestraszony

Mo Yan

Chiński pisarz Mo Yan (wł. Guan Moye), jeden z najbardziej znanych twórców z Państwa Środka, został laureatem tegorocznej literackiej Nagrody Nobla. Był jednym z bukmacherskich faworytów. To drugi w historii literacki Nobel dla pisarza chińskojęzycznego. - Jestem przeszczęśliwy, ale i przestraszony - powiedział laureat tuż po odebraniu wiadomości o nagrodzie.

Mo Yan urodził się w 1956 roku w Chinach. W czasie rewolucji kulturalnej pracował w tłoczni oleju. W wieku 20 lat wstąpił do Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej gdzie pełnił funkcje oficera ochrony, instruktora politycznego i oficera propagandy. W 1981 roku opublikował pierwsze opowiadanie, "Chunye yu feifei", a wkrótce potem "Minjian yinyue" (1983). W 1984 roku wstąpił na wydział literatury w Wyższej Szkole Artystycznej a następnie uzyskał doktorat za pracę o twórczości Lu Xuna. W 1985 roku wydał "Przezroczystą marchewkę" (Toumingde hongluob). Jego kolejna książka "Klan czerwonego sorga", opowieść o fali przemocy na wschodniochińskiej prowincji, w latach 20. i 30., została uznana przez chińskich czytelników za najlepszą powieść roku 1986. Zhang Yimou nakręcił na jej podstawie film Czerwone sorgo z Gong Li, który nagrodzono w 1988 roku na festiwalu w Berlinie Złotym Niedźwiedziem.

Mo Yan jest pisarzem znanym i uznanym nie tylko w Chinach. Zagraniczna krytyka zgodnie uważa go za największy talent współczesnej literatury chińskiej. W swoich opowiadaniach i powieściach Mo Yan rzadko dotyka wydarzeń, z najnowszej historii Chin. Zamiast tego, tłem jego książek są wydarzenia z pierwszej połowy XX wieku: rewolucja z 1911 roku, lata inwazji z II wojny światowej, dzieje reform Komunistycznej Partii Chin i "rewolucji kulturalnej" Mao Zedonga. Mo Yan równoważy czarnowidztwo i pesymizm głęboką miłością do swojego kraju i jego mieszkańców oraz mistrzowskim stylem.  Autor czerpie swoje inspiracje z pisarstwa Lu Xun i realizmu magicznego G. G. Marqueza. Głęboki pesymizm jego powieści splata się z umiłowaniem ojczyzny i mieszkańców Państwa Środka. Jedną z jego najodważniejszych książek jest z pewnością ostatnia - "Żaba" z 2009 roku, która dotyka problemu aborcji i sterylizacji w ramach "polityki jednego dziecka".

W swoim uzasadnieniu przyznająca nagrody szwedzka akademia napisała: "Poprzez połączenia fantazji i rzeczywistości oraz perspektywy społecznej i historycznej, Mo Yan stworzył świat w swej złożoności pokrewny światom Faulknera i Marqueza, ale zakotwiczony w chińskiej tradycji". W Polsce nakładem Wydawnictwa W.A.B. ukazały się dwie książki pisarza "Obfite piersi, pełne biodra" i "Kraina wódki".