czwartek, 30 sierpnia 2012

Ku moim książkom - jak dobrze się zwrócić

Emily Dickinson (1830-1886) – jedna z najbardziej cenionych, a zarazem kontrowersyjnych, poetek amerykańskich. Urodziła się w niewielkiej miejscowości Amherst w stanie Massachusetts, w rodzinie zamożnego prawnika, który wychował ją wraz z dwojgiem rodzeństwa w surowym, protestanckim duchu. Od najmłodszych lat stroniła od ludzi, nie miała przyjaciół, nigdy nie założyła rodziny, całe życie zajmowała się domem, ogrodem i pisała w samotności wiersze, o czym wiedziało tylko kilka najbliższych jej osób. W 1863 roku wysłała parę swoich wierszy do pisma „Atlantic Monthly", jednak redakcja odmówiła ich publikacji, ponieważ zbyt daleko odbiegały treścią i stylistyką od przyjętych wówczas konwencji poetyckich. Pomimo tego redaktor i wydawca pisma Thomas Wentworth Higginson utrzymywał z Emily kontakty listowne do końca jej życia. Tylko siedem z jej wierszy zostało opublikowanych za jej życia, ale bez jej wiedzy i anonimowo. Po śmierci Emily w 1886 roku jej młodsza siostra Lavinia znalazła w zamkniętym na klucz kuferku 1775 rękopisów wierszy. Postanowiła wówczas je opublikować, w czym pomogli jej Thomas W. Higginson i najbliższa przyjaciółka Emily malarka Mavel Loomis Todd. Po czterech latach ukazał się tom: Emily Dickinson: Poems. Ed. by Mavel Loomis Tood and Thomas H. Higginson. Robert Brothers Pbl, Boston 1890. Jednak w obawie przed niezrozumieniem i odrzuceniem poezji Emily jako zbyt nowatorskiej, redaktorzy zdecydowali się pominąć wiele wierszy, opublikowali tylko 115 utworów, a te które opublikowali poddali własnym poprawkom stylistycznym, co fatalnie odbiło się na wartości publikacji. Dopiero po 65 latach ukazała się pełna i w miarę wierna oryginałom edycja jej wierszy: Complete Poems of Emily Dickinson. Ed. by Thomas H. Johnson.. The Belknap Press of Harvard UP, Cambridge - Masachussets 1955. Dzisiaj Emily Dickinson uważana jest za najwybitniejszą poetkę Stanów Zjednoczonych i jedną z najbardziej oryginalnych i cenionych poetek na świecie. Stanisław Barańczak - znawca i znakomity tłumacz wierszy Dickinson porównuje jej życie i losy twórczości do casusu Norwida w Polsce. Rzeczywiście, w biografii obojga niedocenianych przez lata poetów, można znaleźć wiele podobieństw, a znana fraza z wiersza Norwida: „Syn – minie pismo, lecz ty spomnisz, wnuku” idealnie pasuje zarówno do autora tych słów, jak i do amerykańskiej poetki.


Unto my Books -- so good to turn 

Unto my Books -- so good to turn --
Far ends of tired Days --
It half endears the Abstinence --
And Pain -- is missed -- in Praise --

As Flavors -- cheer Retarded Guests
With Banquettings to be --
So Spices -- stimulate the time
Till my small Library --

It may be Wilderness -- without --
Far feet of failing Men --
But Holiday -- excludes the night --
And it is Bells -- within --

I thank these Kinsmen of the Shelf --
Their Countenances Kid
Enamor -- in Prospective --
And satisfy -- obtained –

Ku moim książkom - jak dobrze się zwrócić

Ku moim książkom - jak dobrze się zwrócić -
Gdy utrudzony dzień się kończy -
Słodszą staje się powściągliwość -
Ból znikł - z pochwałą się połączył -

I jak spóźnionych gości cieszy -
Woń przypraw przed bankietem -
Tak czas - co od nich dzieli mnie
Zaostrza mój apetyt -

Bez nich - byłoby tu pustkowie -
Tylko dźwięk kroków - oddalonych -
Ale to święto noc wyklucza -
I są w nim - dzwony -

Dziękuję moim krewnym z półki -
Wyglądem już w dzieciństwie moim
Budziły miłość - by ją z czasem -
Gdym ich dosięgła - zaspokoić -

c. 1862/1891

przełożyła Ludmiła Marjańska

5 komentarzy:

  1. Biedna Emily - nie miała przyjaciół, jednak jej najbliższa przyjaciółka (czyżby były dalsze?)Mavel Loomis Todd ...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Najlepsza przyjaciółka uważała widocznie, że wiersze Emily nie są zbyt dobre i starała sie je poprawić. I tak dobrze, że nie podpisała się potem pod nimi jako ich autorka.:) Pasuje tutaj ostatnia słynna sprawa pewnej staruszki w Hiszpani, która tak poprawiła arcydzieło przedstawiające Jezusa, że otrzymała nową jakość zwaną teraz Jeżusem.:)

      Usuń
    2. A i ten Thomas Wentworth Higginson, który utrzymywał z nią kontakty listowne. Były pewne podejrzenia, że nie tylko listowne, że był to romans. Jak było naprawdę, kto to wie...

      Usuń
  2. Piękny ten wiersz. Poezji Dickinson nie znam w ogóle. A z nazwiskiem zetknęłam się przy okazji Barańczaka. Dzięki za informacje, jestem trochę mądrzejsza :))

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Polecam także inne wiersze Emily Dickinson, jakie zamieściłem na moim blogu :)

      Usuń